Jan Veth (Dordrecht 1864 – Amsterdam 1925)
“Kunst en Samenleving, naar Walter Crane’s Claims of decorative art”
Jan Veth, was een zoon van de Dordtse ijzerhandelaar en liberale Politicus Gerardus Huibert Veth en Anna Cornelia Giltay. Van moederskant stamde hij af van het Dordtse kunstschildersgeslacht Van Strij; zijn moeder was een kleindochter van Jacob van Strij. Hij trouwde op 10 Augustus 1888 met Anna Dorothea Dirks. Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren. Veth kreeg zijn schildersopleiding aan de Rijksakademie van beeldende kunsten te Amsterdam. Met enkele van zijn medestudenten was hij de oprichter van de kunstenaarsvereniging Sint Lucas.
Vanaf 1885 ging hij met de schilder Anton Mauve in het Gooise Laren werken. Na zijn huwelijk vestigde hij zich in de wijk Het Spiegel in Bussum. Daar gaf hij van 1894-1896 les aan Nelly Bodenheim, een van de Amsterdamse Joffers, die zich verder wilde bekwamen in tekenen en lithograferen. Daarnaast was hij dichter. Hij behoorde tot de beweging van Tachtig en publiceerde onder meer in De Nieuwe Gids. Voor De kleine Johannes van zijn vriend Frederik van Eeden maakte hij in 1887 het bandontwerp. Hij leverde daarmee een bijdrage aan de ontwikkeling van de boekverzorging in Nederland. Dit deed Jan Veth ook met zijn werk als kunstcriticus. Zijn boek Kunst en Samenleving (1894) is de Nederlandse bewerking van Claims of Decorative Art van Walter Crane, een van de grondleggers van de Arts-and-Craftsbeweging. Het boek werd een handboek niet alleen voor de boekvernieuwing, maar ook voor de Nieuwe kunst, de art nouveau, in Nederland. Kunst en Samenleving was een pleidooi voor samenwerking tussen alle kunstdisciplines om een betere wereld te creëren voor de arbeider, ‘de nieuwe mens’.
Veth benadrukte in de inleiding dat de taal van de kunst met zijn verwijzingen naar de klassieke oudheid niet meer begrepen werd. De vormentaal van de kunst moest worden aangepast. Als buitengewoon hoogleraar in de kunstgeschiedenis en esthetica was hij verbonden aan de Rijksakademie van beeldende kunsten te Amsterdam. Op 61-jarige leeftijd overleed Jan Veth in Amsterdam na een operatie te hebben ondergaan.
Boekdecoratie door G.W. Dijsselhoff voor het boek ‘Kunst en Samenleving, naar Walter Crane’s Claims of decorative art’ geschreven door Jan Veth. Houtsnede op papier.