Jan Toorop

Jan Toorop wordt beschouwd als een van de voormannen van de beweging van de Jugendstil. Ook werkte hij in de stijl van het Symbolisme. De kunstenaar volgde zijn opleiding in Amsterdam en Brussel. In 1885 werd hij lid van de Belgische Les Vingt, die onder andere door James Ensor was opgericht. Kunstenaars als Paul Signac en Auguste Rodin waren eveneens aangesloten bij deze vooruitstrevende kunstenaarsgroep. Toorop werd geboren op Java in 1858. Op dertienjarige leeftijd bood zijn vader hem de mogelijkheid om naar Nederland te gaan om daar naar school te gaan. Hij nam van de gelegenheid gebruik en keerde nooit meer terug naar het Indonesische eiland. Eenmaal in Nederland werd de jonge dromerige Toorop vooral met een potlood en schetsboekje gesignaleerd. Dat hij talent had viel al gauw op. Nadat zijn vader schriftelijk was overgehaald, studeerde hij van 1880 tot 1882 aan de Rijksacademie in Amsterdam. Hij woonde op kamers met kunstenaar Jan Veth. Hij was tevens bevriend met Antoon Derkinderen. Met de laatste ging hij vervolgens naar de Koninklijke Academie in Brussel. Ook maakte hij reizen naar Londen en Parijs.

In Londen leert hij de ideeën van William Morris en de Arts and Crafts-beweging kennen. Morris zette zich af tegen ‘zielloze’ fabrieksmatig vervaardigde kunst. Elementen uit de natuur, eenvoud in decoratie en een hang naar het spirituele zijn ook terug te vinden in Toorops werk. Kenmerkend voor het werk van Toorop is hoe hij met het beeldelement lijn omgaat. Parallelle golvende lijnen zijn bij het grote publiek bekend geworden door het affiche dat hij ontwierp voor de Delftsche Slaolie. In de volksmond wordt de stijl van Toorop daarom ook wel ‘slaoliestijl’ genoemd. Toorop verwerkte op speelse wijze symboliek in zijn lijnenpatronen. Hij was sociaal en sprak met geestverwante Nederlandse kunstenaars over kunst en maatschappij.

Hij was een spilfiguur in de kunstenaarskolonie, die ontstond in het badplaatsje Domburg in de provincie Zeeland. Deze trok avant-gardekunstenaars aan als Mondriaan, Kandinsky en Jan Sluijters aan het begin van de twintigste eeuw. Toorop voerde briefwisselingen met kunstenaars als James Ensor en Henry van de Velde. Hij liet zich inspireren door kunst, literatuur en muziek. Hij sloot zich aan bij de Rozenkruisers. Toorop werkte nooit vanuit één bepaalde filosofie of denkbeeld, maar liet zich steeds leiden door zijn artistieke vrijheid. Hij verzamelde zijn ideeën op eigen intuïtie bij verschillende bronnen en ontwikkelde daardoor een zeer persoonlijke stijl. In zijn veelzijdige oeuvre zijn achtereenvolgens elementen van realisme, Impressionisme, post-Impressionisme (Pointillisme) en na 1890 van het Symbolisme en de Jugendstil te herkennen.